Udar mózgu jest to inaczej zespół objawów neurologicznych, powstałych w wyniku nagłego zatrzymania dopływu krwi do mózgu. Powstaje, gdy duża tętnica doprowadzająca krew do mózgu lub mała tętniczka wewnątrzmózgowa ulegnie zamknięciu, dużemu zwężeniu lub pęknięciu i nie doprowadzi krwi z tlenem i substancjami odżywczymi do określonego obszaru mózgu.WHO definiuje udar mózgu jako kliniczny zespół, charakteryzujący się nagłym pojawieniem tzw. objawów ogniskowych lub uogólnionych zaburzeń, które, o ile nie spowodują wcześniej zgonu, utrzymują się dobę oraz nie mają innego podłoża niż przyczyna naczyniowa.
Udar jest jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności, umieralności i chorobowości społeczeństwa. Udar, zaraz po chorobach układu krążenia oraz nowotworach, zajmuje 3 miejsce wśród najczęstszych przyczyn zgonów. Według statystyk ponad 60% osób, które przeżyły udar, boryka się później z mniejszą lub większą niepełnosprawnością ruchową, a połowa z nich traci samodzielność i wymaga stałej rehabilitacji i opieki.
Wyróżnia się niedokrwienny i krwotoczny udar mózgu. Udar niedokrwienny, inaczej nazywany zawałem mózgu, jest jedną z najczęściej występujących postaci udaru mózgu. Szacuje się, że występuje w około 80% wszystkich przypadków. Do głównych przyczyn powstania niedokrwiennego udaru mózgu zalicza się:
Wyróżnia się czynniki ryzyka niemodyfikowalne. Nie podlegają one zmianie i nie mamy na nie wpływu, głównie chodzi o wiek, płeć, czynniki genetyczne. Czynniki ryzyka modyfikowalne, to te, na które mamy wpływ i możemy je zmieniać.
Niemodyfikowalne czynniki ryzyka:
Modyfikowalne czynniki ryzyka:
Zdarza się, że zanim dojdzie do pojawienia się objawów neurologicznych, pojawiają się objawy ostrzegawcze. Jest to tzw. mały udar, znany także pod nazwą przemijającego niedokrwienia mózgu (TIA – transient ischemic attack). Objawy małego udaru utrzymują się zwykle 15-60 minut, najdłużej 24 godziny i same ustępują całkowicie.
FACE – twarz, ARM – ramiona, SPEECH – mowa, TIME – czas. Jeśli istnieje podejrzenie, że ktoś może właśnie przechodzić udar, wystarczy poprosić go o wykonanie trzech prostych czynności, które są elementem testu F.A.S.T.:
Najlepszym sposobem zapobiegania udarowi mózgu są regularne kontrole u lekarza, badania okresowe, stosowanie zdrowej, zbilansowanej diety, regularne ćwiczenia oraz unikanie palenia tytoniu i picia zbyt dużej ilości alkoholu.
Zmiana stylu życia może zmniejszyć ryzyko wystąpienia problemów, takich jak: miażdżyca, wysokie ciśnienie krwi, wysoki poziom cholesterolu. Wprowadzenie tych zmian może zmniejszyć ryzyko kolejnego udaru w przyszłości.
w udarze mózgu najlepszy efekt leczenia można osiągnąć w pierwszych godzinach od wystąpienia objawów, w związku z czym konieczne jest natychmiastowe podjęcie właściwych działań, do których przede wszystkim należą:
Jak najszybciej powinno być wdrożone:
Niedokrwienie mózgu występujące przed 45. rokiem życia to blisko 10% zachorowań.
Objawy choroby u młodych są dokładnie takie same jak u osób starszych. Mogą pojawić się nagle lub chory budzi się z nimi po nocy. Najczęściej obserwuje się niewyraźną mowę, wykrzywienie ust oraz osłabienie siły ręki i nogi tej samej strony ciała.
Znalezienie przyczyny udaru u młodych dorosłych jest trudne, wynika to z rzadszego występowania tradycyjnych sercowo-naczyniowych czynników ryzyka. U 1/3 chorych nie udaje się ustalić jednoznacznej przyczyny. Do najczęstszych przyczyn niedokrwiennych udarów mózgu w młodym wieku należą zatory pochodzenia sercowego. Często stwierdza się anomalie, związane z gromadzeniem się materiału zatorowego, który w niesprzyjających warunkach popłynie do naczyń mózgowych powodując udar. Tworzeniu materiału zatorowego sprzyjają również zaburzenia rytmu serca czy infekcyjne zapalenia wsierdzia. Kolejną przyczyną może być rozwarstwienie ścian jednej z tętnic. Wysokie ryzyko udaru związane jest także z wrodzonymi niedoborami w osoczu krwi białka C, białka S, czy antytrombiny III. Stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych zwłaszcza w połączeniu z paleniem papierosów wielokrotnie zwiększa szansę zakrzepicy kończącej się niedokrwieniem mózgu. Należy również zachować szczególną czujność, gdy w najbliższej rodzinie dochodziło do udarów mózgu. Trzeba wtedy zwrócić szczególną uwagę na czynniki, na które można mieć wpływ. Przede wszystkim okresowa kontrola ciśnienia tętniczego, poziomu glukozy i cholesterolu. w określonych przypadkach wskazana może okazać się diagnostyka kardiologiczna. Duże znaczenie w profilaktyce ma regularny, umiarkowany wysiłek fizyczny oraz unikanie nikotyny, która jest odpowiedzialna za obkurczanie naczyń krwionośnych. w przypadku, gdy udary w rodzinie dotyczyły młodych osób, dodatkowo warto oznaczyć poziomy białka C, białka S, antytrombiny III oraz wykonać badanie obrazowe naczyń krwionośnych. Kategorycznie należy wystrzegać się narkotyków, zwłaszcza kokainy i amfetaminy. Jeśli lekarz stwierdzi czynniki ryzyka, może zalecić profilaktyczne stosowanie leków, które mogą zabezpieczyć nas przed udarem. Problem ten należy traktować niezwykle poważnie, gdyż rehabilitacja po udarze mózgu jest zazwyczaj długotrwała i nie zawsze kończy się powrotem do pełnej sprawności. Mimo stosowania nowoczesnych metod leczenia, część udarów kończy się zgonem pacjenta.
w 2017 roku ok. 6,2 miliona osób na świecie zmarło z powodu udaru (w tym 2,7 mln z powodu udaru niedokrwiennego). Udar jest drugą najczęstszą przyczyną śmierci, zaraz po chorobach serca. w 2017 roku 13% wszystkich zgonów. W Polsce szacuje się, że rocznie udar mózgu dotyka blisko 80 - 90 tys. osób, z czego 30 tys. umiera. Co 8 minut ktoś w Polsce doznaje udaru mózgu. Udar jest główną przyczyną trwałej niepełnosprawności Polaków po 40. roku życia.
Od ponad pół roku towarzyszą Ci
niepokojące dolegliwości,
do tej pory niewyjaśnione?
Ty lub Twój lekarz
podejrzewacie
chorobę rzadką?
Szukasz właściwego
specjalisty lub ośrodka?
Wypełnij kwestionariusz
internetowy, a my
postaramy się pomóc!
Wypełnij kwestionariusz
internetowy, a my
postaramy się pomóc!
Zapoznaj się z zakładką
"Najczęściej zadawane pytania"