Hemipareza

Przyczyny hemiparezy

Hemipareza – przejściowa lub trwała - może pojawić się za sprawą/w przebiegu:

• polio (choroba Heinego-Medina),
• mózgowego porażenia dziecięcego,
• udaru niedokrwiennego,
• stwardnienia rozsianego (rzadko, niedowłady mają charakter spastyczny),
• choroby mózgu, np. w postaci guza mózgu,
• ostrego krwotoku śródczaszkowego,
• zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,
• ostrego rozsianego zapalenia mózgu i rdzenia (ADEM),
• zespołu odwracalnego skurczu naczyń mózgowych,
• zakrzepicy zatok żylnych mózgu,
• malformacji tętniczo-żylnej,
• sarkoidozy,
• padaczki (porażenie ponapadowe),
• zespołu von Hippel-Lindau,
• zespołu Leigha,
• zjawiska Kernohana-Woltmana.

W przypadku schorzeń i stanów związanych z uszkodzeniem górnego neuronu ruchowego dochodzi do zwiększenia napięcia mięśniowego i sztywności mięśni, czyli do spastycznej postaci hemiparezy. Uszkodzenia dolnego neuronu ruchowego są powiązane ze zmniejszeniem napięcia mięśniowego, z czasem również do atrofii mięśni i w tym przypadku mowa jest o wiotkiej postaci hemiparezy.

Objawy hemiparezy

• Zaburzenia ruchowe, m.in. pod postacią zaburzeń chodu – krok jest powolny, robiony z wyraźnym wysiłkiem, zauważalne jest wydłużenie fazy podparcia w cyklu chodu,
• zwiększone napięcie mięśniowe i sztywność mięśni (postać spastyczna), co może wiązać się z nienaturalnym i, nieadekwatnymi do wysiłku odruchami,
• u pacjenta w stanie śpiączki: asymetria ułożenia ciała z wyraźną rotacją zewnętrzną nogi w stawie biodrowym,
• odchylenie głowy i wzroku w jedną ze stron,
• trudności z wyprostem łokcia i nadgarstka oraz zgięciem w stawie biodrowym, kolanowym oraz zgięciem grzbietowym stopy, 
• osłabienie ruchów palców,
• u pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym charakterystyczne są przykurcze w stawach kończyn górnych i dolnych.

Diagnozowanie hemiparezy

Sprawdzanie siły mięśniowej pacjenta jest jednym z elementów diagnostyki hemiparezy. W zależności od tego, czy jego funkcje są zachowane, ocenia się siłę mięśniową w skali od 0 (wiotki mięsień) do 5 (normalna siła mięśniowa). Ważne jest nie tylko samo stwierdzenie u pacjenta hemiparezy, ale zweryfikowanie, z jakich przyczyn się pojawiła.

Diagnostyka różnicowa jest najdłużej trwającym elementem całego procesu diagnostycznego. Wykonanie tomografii komputerowej (CT) lub rezonansu magnetycznego (MRI) pozwala na identyfikację lub wykluczenie wielu z potencjalnych przyczyn hemiparezy.

W diagnostyce różnicowej hemiparezy może zostać wykonane kompleksowe badanie układu sercowo-naczyniowego. Równie istotny jest wywiad lekarski - podstawowy element podczas wizyty i pierwszego kontaktu pacjenta ze specjalistą - który ułatwia sformułowanie wstępnych rozpoznań, wymagających dalszego potwierdzenia w badaniach. Przykładowo u pacjentów z chorobami serca, którzy są leczeni środkami przeciwzakrzepowymi, należy wykluczyć krwotok śródczaszkowy. Podobnie jest w przypadku dzieci z cukrzycą insulinozależną (typu 1), u których hipoglikemia może wiązać się z objawami neurologicznymi, w tym z niedowładem połowiczym.

Diagnostyka hemiparezy obejmuje także wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych, takich jak morfologia, badanie glukozy, elektrolity, CRP.

Leczenie hemiparezy

Kształt terapii u pacjentów z hemiparezą zawsze będzie zależny od tego, jakie są przyczyny niedowładu i czy ma on charakter przejściowy, czy trwały. Może obejmować leczenie farmakologiczne, interwencję chirurgiczną, a także fizjoterapię (szczególnie ważna w przypadku trwałej hemiparezy).

Rehabilitacja po hemiparezie

Zaburzenia ruchowe, które są wynikiem hemiparezy, wymagają regularnej pracy fizjoterapeutycznej. Istotne są nie tylko godziny spędzone na rehabilitacji razem ze specjalistą, ale równie ważne są te, podczas których chory ćwiczy samodzielnie. Pacjenci z hemiparezą powinni wykonywać ćwiczenia rozciągające (np. prostowanie palców, kciuka), ćwiczenia funkcjonalne (przenoszenie butelki, przewracanie stron, odkręcanie kranu), a także wzmacniające mięśnie (prostowanie ręki w łokciu, zginanie ręki w nadgarstku). Ich celem jest usprawnianie pacjenta i jednocześnie dążenie do jego jak największej samodzielności.

Prognoza i rokowanie hemiparezy

W przypadku hemiparezy będącej konsekwencją udaru, na rokowania ma wpływ wiele czynników: miejsce i wielkość uszkodzenia, wiek pacjenta czy choroby współtowarzyszące. Lepsze rokowanie kliniczne zauważa się w grupie pacjentów poniżej 45 roku życia, natomiast gorsze u tych, u których deficyt motoryczny i czuciowy jest całkowity (twarz, ręka, noga) w porównaniu do grupy z niepełnymi deficytami. Istotne jest również szybkie wdrożenie rehabilitacji oraz jej regularne prowadzenie przy wzrastającym poziomie trudności wykonywanych ćwiczeń.