Znaki i Objawy - Wyjaśnienie Chorób Rzadkich

Szacowany czas czytania:

7 min

Kod ICD-10

E75.2

Synonimy

Niedobór glukocerebrozydazy
Niedobór kwaśnej beta-glukozydazy

Wiek

w każdym wieku

Dziedziczenie

autosomalny recesywny

Symptomy

Splenomegalia
Hepatomegalia
Małopłytkowość
Krwawienia
Łatwe siniaczenie
Zmęczenie
Gorączki
Biegunki

Choroba Gauchera

Choroba Gauchera to uwarunkowana genetycznie lizosomalna choroba spichrzeniowa o autosomalnym recesywnym sposobie dziedziczenia, spowodowana mutacją w genie GBA kodującym białko enzymu glukocerebrozydazy.

Wyróżnia się kilka postaci klinicznych choroby: typ 1 nieneuronopatyczny o przewlekłym przebiegu (szacunkowo 1 przypadek na 50.000 urodzeń), typ 2 ostry neuronopatyczny niemowlęcy (szacunkowo 1 przypadek na 100.000 urodzeń), typ 3 podostry neuronopatyczny (szacunkowo 1 przypadek na 100.000 urodzeń).

Chorobę nazwano imieniem lekarza Philippe Gauchera, który jako pierwszy opisał jej objawy w 1882 roku. Choroba Gauchera spowodowana jest odkładaniem glukozyloceramidu w komórkach. Jest to rzadko występujący dziedziczny brak enzymu (glukocerebrozydazy), co skutkuje odkładaniem się substancji (glukozyloceramidu) w różnych częściach organizmu, takich jak śledziona, wątroba i kości.

Choroba Gauchera jest bardzo trudna do zdiagnozowania, a wielu pacjentów otrzymuje diagnozę bardzo późno (kiedy choroba jest już zaawansowana) lub nie zostaje zdiagnozowanych wcale. Szacuje się, że na całym świecie żyje od 72 000 do 80 000 osób z chorobą Gauchera, zgodnie z artykułem” Global Epidemiology of Gaucher Disease: an Updated Systematic Review and Meta-analysis”, opublikowanym w czasopiśmie the Journal of Pediatric Hematology/Oncology.

Choroba Gauchera – przyczyny

Choroba Gauchera (CG) zaliczana jest do lizosomalnych chorób spichrzeniowych, których wyróżnia się około 60. To uwarunkowane genetycznie schorzenie dziedziczy się autosomalnie recesywnie.

Przyczyną choroby Gauchera jest punktowa mutacja genetyczna, która skutkuje obniżeniem aktywności enzymu β-glukocerebrozydazy. To w konsekwencji prowadzi do odkładania (spichrzania) glukocerebrozydu w komórkach, tkankach, narządach.

Zależnie od braku lub występowania objawów neurologicznych, wyróżnia się główne trzy typy choroby Gauchera.

Nazwa schorzenia pochodzi od nazwiska Phillipe Gauchera, który jako pierwszy opisał ją w pod koniec XVIII wieku.

Diagnostyka choroby Gauchera

Rozpoczęcie diagnostyki w kierunku choroby Gauchera może być efektem występowania objawów ogólnych (zmęczenie), hematologicznych (małopłytkowość), trzewnych (powiększenie wątroby i śledziony), dolegliwości kostnych (uwzględniających patologiczne złamania) czy zaburzeń pracy układu nerwowego oraz wzroku.

Na samym początku diagnostyka choroby Gauchera obejmuje wywiad lekarski, badanie fizykalne, badania laboratoryjne i obrazowe. Te etapy umożliwiają wykluczenie innych przyczyn występujących objawów, ale także potwierdzenie występowania patologicznych zmian, charakterystycznych dla tego schorzenia.

Do ostatecznego rozpoznania choroby Gauchera wykorzystuje się oznaczenie aktywności enzymu beta-glukocerebrozydazy w leukocytach krwi obwodowej lub fibroblastach skóry wraz z potwierdzeniem w postaci badania genetycznego i obecności mutacji w genie GBA1. Badania dodatkowe mogą wykazać typowe dla choroby zaburzenia funkcjonowania układu krwiotwórczego i krzepnięcia.

Objawy choroby Gauchera

Obraz kliniczny może różnić się u poszczególnych pacjentów, a także bezpośrednio zależy od typu choroby Gauchera.

Typ 1 – najczęściej spotykany, tzw. typ dorosłych. Może ujawniać się w każdym wieku, jednak zazwyczaj w okresie dojrzewania. Resztkowa aktywność enzymu u osób z typem 1 sprawia, że przebieg choroby nie jest tak agresywny, jak w pozostałych typach.
U chorych występują: małopłytkowość, powiększenie śledziony, niedokrwistość, hepatomegalia, zmiany kostne (np. martwica kości). Z tego wynika męczliwość, skłonność do krwawień, infekcji, powiększenie obwodu brzucha, upośledzenie wzrastania, bóle kostne, przebarwienia na skórze. Brak objawów neurologicznych.
Typ 2 – ostra postać neurologiczna, niemowlęca. Pojawiają się zarówno objawy trzewne, jak i neurologiczne: zez, drgawki, postępujące problemy psychomotoryczne, dysfunkcja pnia mózgu, pociągająca za sobą osłabienie odruchów ssania i połykania, zeza, zaburzenia napięcia mięśniowego, dysmorfię twarzy, małopłytkowość. Widoczny jest również uogólniony obrzęk, niska aktywność ruchowa, zaburzenia wzrastania. Choroba Gauchera w najcięższych postaciach może skutkować także zgonem już na etapie życia płodowego.
Typ 3 – neurologiczna postać podostra (młodzieńcza), charakteryzowana jako pośrednia między I a II typem. Dodatkowo wyróżnia się podtypy: IIIa, IIIb oraz IIIc. Pierwszy z wymienionych wiąże się z postępującą miotonią oraz upośledzeniem umysłowym, natomiast podtyp IIIb z izolowaną postacią nadjądrowego porażenia wzroku. Ostatni z opisanych, związany z homozygotycznym genotypem D409H, wiąże się z wapnieniem zastawek serca, zmętnieniem rogówki, zaburzeniami widzenia horyzontalnego.

Choroba Gauchera – rokowania

W przypadku pacjentów z typem 2 choroby Gauchera objawy często prowadzą do śmierci dziecka w 1-2 roku życia. Osoby z trzecim typem choroby Gauchera, jeśli nie otrzymują odpowiedniego leczenia, umierają w ciągu kilku lat (nieleczona CG typu 3b prowadzi do zgonu połowy chorych przed ukończeniem przez nich 12 r.ż.).

Natomiast rokowania pacjentów z typem 1 choroby Gauchera są dobre – mogą oni dożywać wieku porównywalnego z osobami zdrowymi, jednak wymagają ciągłego leczenia.

Leczenie choroby Gauchera

W przypadku choroby Gauchera typu 1 oraz 3 dostępna jest enzymatyczna terapia zastępcza (ETZ) (imigluceraza/welagluceraza) oraz terapia redukcji substratowej (miglustat), która jest alternatywą dla ETZ u pacjentów, u których takie leczenie nie jest wskazane lub tych mających łagodną/umiarkowaną postać choroby (typ 1). Terapia ta polega na hamowaniu tworzenia się glukozyloceramidu.

Enzymatyczna terapia zastępcza jest podawana chorym w postaci powolnych wlewów dożylnych, wykonywanych co 2 tygodnie, aż do końca życia. W zależności od wieku oraz stanu chorego stosuje się zróżnicowane dawki (15-60 j/kg. m.c.). Takiej terapii nie należy przerywać także w okresie ciąży – zmniejsza ono ryzyko samoistnych poronień oraz powikłań krwotocznych (okołoporodowo).

Terapie te nie są skuteczne u pacjentów z chorobą Gauchera typu 2. Głównymi celami prowadzenia terapii jest hamowanie postępu choroby, poprawa wskaźników hematologicznych, zmniejszenie hepatomegalii oraz splenomegalii, eliminacja czy ograniczenie dolegliwości ze strony układu kostnego, a także ogólna poprawa jakości życia osób z chorobą Gauchera.

Każdy chory powinien otrzymywać leczenie w ośrodku referencyjnym najbliżej jego miejsca zamieszkania, a także odbywać regularne wizyty kontrolne.

Częstość występowania choroby Gauchera

Choroba Gauchera jest panetniczna, co oznacza, że występuje we wszystkich grupach etnicznych. Szacowana częstość występowania wynosi od 1 na 50 000 do 200 000 osób, choć dokładniejsze dane różnią się w zależności od źródła. W krajach zachodnich częstość występowania szacuje się na 1 przypadek na 40 000–60 000 żywych urodzeń w ogólnej populacji. Częstość występowania postaci neuropatycznych (najcięższych przypadków) szacuje się na 1 na 500 000 osób.

Kilka informacji z różnych części świata:

Polska: obecnie zdiagnozowano kilkadziesiąt przypadków choroby Gauchera.
W Niemczech, według badań, częstość występowania choroby Gauchera wynosi około 30 przypadków na milion mieszkańców. Przy populacji wynoszącej około 83 miliony, szacuje się, że około 2 490 osób w kraju żyje z diagnozą choroby Gauchera.
USA: 6 000 zdiagnozowanych pacjentów, według danychNational Organization for Rare Disorders.
Brazil: 1234 patients, as reported by the study “Gaucher disease in Brazil: a comprehensive 16 year retrospective study on survival, cost, and treatment insights”, published by Frontiers in Pharmacology
Kolumbia: Na dzień 31 grudnia 2023 roku zgłoszono łącznie 204 osoby z diagnozą choroby Gauchera do rządowego rejestru chorób wysokokosztowych (konto CAC) w Kolumbii. Oznacza to szacowaną częstość występowania na poziomie 0,39 przypadku na 100 000 mieszkańców, co jest nieco wyższym wynikiem niż wcześniejsze raporty z Ameryki Łacińskiej.
LATAM: według National Institutes of Health (NIH) nie istnieje jednoznaczna, dokładna liczba określająca liczbę pacjentów z chorobą Gauchera w regionie. Jednak badania sugerują, że choroba ta występuje stosunkowo często, a jej częstość szacuje się na od 0,15 do 0,32 przypadków na 100 000 mieszkańców.

Jednak ze względu na trudności diagnostyczne związane z chorobami rzadkimi, rzeczywista liczba przypadków może być niedoszacowana.

Czy cierpisz na Choroba Gauchera

Zostaw nam swoje dane kontaktowe, a my powiadomimy Cię, gdy pojawią się badania kliniczne!

Fundacja Saventic nie pobiera opłat

Przypadki pacjentów – historie diagnostyczne rzadkich chorób

Poznaj inspirujące historie osób, które znalazły odpowiedzi na swoje pytania dotyczące zdrowia. Każdy przypadek to wyjątkowa droga do diagnozy – pełna wyzwań i nadziei. Naszą misją jest pomoc tym, którzy poszukują właściwego rozpoznania i leczenia.

Błażej Jelonek

Jak długo szukał Pan diagnozy?

W moim przypadku diagnoza zajęła pięć do sześciu lat choć pierwsze objawy choroby mogły się pojawiać przynajmniej dwa, trzy lata wcześniej. Ze względu na młody wiek miałem jednak trudności z artykułowaniem tego, co mi dolega.

Jakie były charakterystyczne objawy i droga do postawienia diagnozy?

Pierwsze poważne objawy, który rozpoczęły odyseję diagnostyczną pojawiły się, kiedy miałem cztery lata. Przede wszystkim dokuczały mi wówczas bóle kości długich – zwłaszcza piszczeli. Ból był na tyle intensywny, że często nie mogłem spać. Jednym z wczesnych objawów były również problemy związane z trudnymi do zatamowania krwotokami z nosa. Towarzyszyła temu małopłytkowość oraz skłonność do tworzenia się sińców.

Wczesna diagnostyka skupiona była wówczas wokół hemofilii oraz chorób kości, w tym reumatoidalne zapalenie stawów, młodzieńcze zapalenie stawów. Pojawiały się również sugestie, że to tzw. bóle wzrostowe.

W wieku czterech lat nagle zachorowałem na zapalenie stawu biodrowego oraz zapalenie mięśnia sercowego. Od tej pory trafiłem pod opiekę poradni reumatologicznej, gdzie obywały się także konsultacje z hematologami – podejrzewano wówczas szpiczaka lub białaczkę. Wykonano mi wówczas dwukrotnie biopsję szpiku, która wykluczyła wymienione jednostki chorobowe. Co istotne była wówczas mowa o obecności „tajemniczych” komórek w szpiku, jednak ten temat nie został do końca wyjaśniony.

Pod opieką poradni pozostawałem przez kolejne 3 lata życia. Ból kości pojawiał się wówczas i znikał. Około siódmego roku życia pojawiły się u mnie nowe objawy w postaci powiększonej śledziony oraz wątroby. Trafiłem wówczas na oddział wewnętrzny, gdzie za pomocą szeregu badań próbowano dociec co mi dolega. W międzyczasie śledziona powiększyła się do mocno niepokojących rozmiarów.

Kiedy miałem 9 lat, a zatem w 1997 roku zdecydowano ostatecznie, że śledzionę należy usunąć. W trakcie operacji po raz pierwszy pojawiła się sugestia, że może to być choroba Gauhera. Dalsza diagnoza, a właściwie potwierdzenie pierwszej sugestii przebiegła już błyskawicznie.

Co zmieniło się po postawieniu diagnozy?

Jednoznaczna diagnoza przyniosła ogromną ulgę, a jednocześnie przed moją rodziną stanęło kolejne wyzwanie, czyli walka o systematyczne leczenie. Na szczęście problemy dotyczyły tylko pierwszych dawek leku i dość szybko znalazłem się w gronie pacjentów objętych refundacją.

Od tamtej pory wszystkie wyniki badań oraz rozmiar wątroby wróciły do normy. Poprawiło się moje samopoczucie i mogłem zacząć prowadzić normalne, aktywne życie. Przez dziesięć lat zawodowo trenowałem hokeja na trawie, ukończyłem studia rozpocząłem pracę. Przez cały ten czas towarzyszyły mi tylko regularne, podawane co dwa tygodnie wlewy dożylne w postaci enzymatycznej terapii zastępczej.

Joanna Środa

Jak długo szukał Pan diagnozy?

Licząc od pierwszych udokumentowanych objawów choroby, które wystąpiły w wieku 7 lat, diagnostyka trwała w moim przypadku około 18 lat. Bardzo intensywny okres poszukiwań, który doprowadził do postawienia diagnozy, trwał około trzy lata.

Jakie były charakterystyczne objawy i droga do postawienia diagnozy?

Od wczesnego dzieciństwa uwagę pediatrów zwracał u mnie niski poziom płytek krwi oraz zaburzone parametry krzepnięcia. W badaniach obrazowych występowało jednocześnie powiększenie śledziony i wątroby.

Od zawsze miałam duże skłonności do krwiaków podskórnych przy niewielkim, jakimkolwiek urazie, niską masę ciała, a także osłabienie i gorszą, w porównaniu do rówieśników, wydolność. Gdy miałam 6 lat, zaniepokojeni rodzice zdecydowali się hospitalizować mnie na oddziale dziecięcym, jednak ta diagnostyka również nie przyniosła efektów.

W wieku szkolnym choroba spowodowała u mnie skoliozę, płaskostopie i osteopenię. Uczęszczałam regularnie na gimnastykę korekcyjną, rodzice posyłali mnie także przez parę lat na 3-miesięczne turnusy rehabilitacyjne do Rabki.

W wieku 18 lat trafiłam do szpitala z ostrym zapaleniem woreczka żółciowego, który operowano – okazało się, że spichrzanie dotyczyło również tego narządu, o czym wtedy jeszcze nie wiedziałam.

Gdy miałam 21 lat, poddałam się intensywnej diagnostyce na Hematologii w Katowicach. Zebrałam bardzo pokaźną teczkę wyników, lecz tutaj także specjaliści byli bezradni wobec moich objawów. Wykonano u mnie biopsję szpiku, która również nie dała odpowiedzi. Ostatecznie Lekarz Hematolog zleciła trepanobiopsję kości biodrowej, a patomorfolog doszukał się wreszcie w jej obrazie oznak choroby Gauchera.

W wieku 24 lat trafiłam do Centrum Zdrowia Dziecka, do Kliniki Pediatrii, Żywienia i Chorób Metabolicznych, gdzie wykonano badanie molekularne i aktywności enzymów lizosomalnych w leukocytach krwi, które ostatecznie dało odpowiedź – choroba Gauchera typ I.

Co zmieniło się po postawieniu diagnozy?

Gdy otrzymałam diagnozę, mój świat się zawalił. Byłam młodą dorosłą, która zaczęła studia, miała swoje plany na przyszłość, które raptem zostały zweryfikowane. Świadomość uwiązania regularnymi hospitalizacjami i niepewność dotycząca tego, jak będzie dalej postępować choroba, powodowały frustrację. Teraz widzę, że zabrakło mi wtedy wsparcia psychologicznego.

W wieku 25 lat rozpoczęłam enzymatyczną terapię zastępczą. Po krótkim czasie przyzwyczaiłam się do wizyt w szpitalu i z wielką wdzięcznością i wzruszeniem obserwowałam życiodajne kropelki, które mają za zadanie przywrócić mnie do formy. Podawanie wlewów dożylnych i badania odbywają się bardzo sprawnie, a na oddziale panuje przyjazna atmosfera.

Niestety, przez większy okres mojego leczenia otrzymywałam nieadekwatne dawki leku, a więc enzymatyczna terapia zastępcza nie była właściwie prowadzona. Przekonałam się na własnej skórze, jak ważne jest fachowe podejście i czujność lekarzy, by terapia odnosiła pożądane skutki. Wszak jest to bardzo rzadka przypadłość, o wielkiej różnorodności obrazu klinicznego, więc każdy przypadek jest inny!

W wieku 31 lat trafiłam do Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, gdzie dzięki świetnym specjalistom w mgnieniu oka zaczęłam dostawać dawki dostosowane do postępu choroby oraz masy ciała.

W czerwcu 2021r. minie dziesięć lat, od kiedy jestem leczona. Jestem szczęśliwą żoną i mamą dwójki pięknych, zdrowych dzieci. Dzięki postawionej diagnozie i leczeniu mogę wieść komfortowe życie, mimo obciążeń, jakie niesie za sobą choroba. Jestem wspierana przez lekarzy, rodzinę i nasze Stowarzyszenie, poznałam ciekawych ludzi – pacjentów, którzy mają podobne do mnie wyzwania życiowe.

Biorę udział jako pacjent w badaniach naukowych, które z pewnością przyczynią się do ogromnego wzrostu wiedzy na temat choroby Gauchera. Gdy spotykam na swojej drodze kogoś takiego, jak kiedyś ja – niezgdiagnozowanego, staram się zawsze jakoś pomóc i nakierować go na możliwości diagnostyczne. Bardzo cenię wszelkie inicjatywy, które wspierają poszerzanie świadomości na temat chorób rzadkich.

Owszem, bywa czasem ciężko, życie nie ma taryfy ulgowej dla „chorych na choroby rzadkie”, a objawy Gauchera dają się mocno we znaki. Zrozumiałam jednak, że ograniczenia związane z chorobą dały mi wielką siłę i wolę życia, której moi zdrowi rówieśnicy mogą mi tylko pozazdrościć!

Zgłoś przypadek

Szukasz diagnozy?

Wypełnij formularz i sprawdź ryzyko chorób rzadkich. Nasza pomoc jest bezpłatna, bezpieczna i może przyspieszyć postawienie odpowiedniej diagnozy.

Nie wiesz, co jest przyczyną Twoich objawów?

Czy Twój lekarz podejrzewa chorobę rzadką?

Szukasz właściwego specjalisty?

Przeanalizuj swoje symptomy obline!

Nie pobieramy żadnych opłat!

Znaki i Objawy - Wyjaśnienie Chorób Rzadkich

Choroba Gauchera

Choroba Gauchera – przyczyny

Diagnostyka choroby Gauchera

Objawy choroby Gauchera

Choroba Gauchera – rokowania

Leczenie choroby Gauchera

Częstość występowania choroby Gauchera

Czy cierpisz na Choroba Gauchera

Przypadki pacjentów – historie diagnostyczne rzadkich chorób

Błażej Jelonek

Błażej Jelonek

Jak długo szukał Pan diagnozy?

Jakie były charakterystyczne objawy i droga do postawienia diagnozy?

Co zmieniło się po postawieniu diagnozy?

Joanna Środa

Jak długo szukał Pan diagnozy?

Jakie były charakterystyczne objawy i droga do postawienia diagnozy?

Co zmieniło się po postawieniu diagnozy?

Szukasz diagnozy?

Przeanalizuj swoje symptomy obline!

Fundacja Saventic

Menu

Login

Create an account

Forgot your password?

Logowanie

Dziękujemy!

Zapomniałeś hasła?

Utwórz konto