Plamica naczyniowa – wyjaśnienie
Czy zauważyłeś u siebie czerwone lub fioletowe plamy na skórze, które nie znikają? Mogą one być objawem plamicy naczyniowej – schorzenia spowodowanego stanem zapalnym w drobnych naczyniach krwionośnych.
Jeśli nigdy o niej nie słyszałeś – nie martw się! Wyjaśnimy, czym jest, dlaczego powstaje i jakie mogą być jej przyczyny – w tym także związane z chorobami rzadkimi.
Czym jest plamica naczyniowa?
Plamica naczyniowa to czerwone lub fioletowe plamy na skórze, często zaczynające się jako drobne punkty (wybroczyny – petechiae), które mogą łączyć się w większe ogniska – ecchymoses (siniaki). Powstają wtedy, gdy uszkodzone naczynia krwionośne przepuszczają krew do otaczających tkanek, przez co zmiany stają się widoczne.
W przeciwieństwie do typowej wysypki:
- nie znikają po uciśnięciu,
- najczęściej pojawiają się na nogach, rękach lub pośladkach, ale mogą występować w dowolnym miejscu na skórze,
- mogą być lekko wypukłe lub płaskie.
Czasami swędzą lub bolą, ale często są bezobjawowe. Gdy stan zapalny nasila się, zmiany mogą przekształcać się w pęcherze lub owrzodzenia.
Co powoduje fioletowe plamy na skórze?
Plamica to czerwono-fioletowe plamy pojawiające się wtedy, gdy niewielkie ilości krwi wydostają się poza naczynia i gromadzą się pod skórą.
Najczęstsze przyczyny:
- autoimmunologiczne choroby rzadkie, takie jak EGPA czy toczeń (SLE)
- reakcje na leki, w tym
- antybiotyki
- Infekcje wirusowe lub bakteryjne
- zaburzenia krzepnięcia krwi.
Jeśli plamicy towarzyszą inne objawy – takie jak zmęczenie, duszność czy ból nerwów – może to świadczyć o chorobie ogólnoustrojowej wymagającej pomocy medycznej.
Typy plamicy naczyniowej
Istnieje kilka rodzajów zapaleń naczyń, które mogą prowadzić do plamicy:
Skórne zapalenie małych naczyń (CSVV)
Dotyczy wyłącznie skóry. Może być wywołane lekami, infekcjami lub reakcjami autoimmunologicznymi. Często ustępuje samoistnie, choć czasami wymaga leczenia.
Plamica Henocha-Schönleina (zapalenie naczyń IgA)
Częściej występuje u dzieci. Oprócz plamicy powoduje bóle stawów, dolegliwości brzuszne i zajęcie nerek. Jej przyczyną są nieprawidłowe złogi immunologiczne w naczyniach.
Zapalenie naczyń z krioglobulinemią
Związane najczęściej z przewlekłymi infekcjami lub chorobami autoimmunologicznymi. Może powodować owrzodzenia skóry, bóle stawów i choroby nerek.
EGPA (ziarniniakowatość eozynofilowa z zapaleniem naczyń)
Układowa postać zapalenia naczyń obejmująca astmę i podwyższoną liczbę eozynofilów. Może zajmować wiele narządów i wymaga długotrwałego leczenia.
Diagnostyka
Diagnoza rozpoczyna się od badania fizykalnego i analizy objawów. Jeśli istnieje podejrzenie zapalenia naczyń, lekarz może zlecić badania krwi (markery stanu zapalnego, przeciwciała ANCA, poziom eozynofilów).
W celu potwierdzenia rozpoznania skórnej postaci wykonuje się biopsję skóry – niewielki fragment zmienionej tkanki bada się pod mikroskopem w kierunku uszkodzeń naczyń.
Jeśli istnieją objawy sugerujące zajęcie narządów wewnętrznych, wykonywane są dodatkowe badania, np. analiza moczu czy badania obrazowe.
Leczenie
Oprócz stałego monitorowania, leczenie zależy od przyczyny i nasilenia objawów. Jeśli plamica naczyniowa ogranicza się do skóry, może ustąpić samoistnie lub pod wpływem leczenia wspomagającego.
W takich przypadkach leczenie może obejmować:
- odpoczynek i obserwacja
- krótkotrwałe stosowanie kortykosteroidów
- unikanie czynników wyzwalających (np. leków)
W cięższych przypadkach leczenie jest bardziej intensywne, często pierwszym krokiem w celu zmniejszenia stanu zapalnego jest zastosowanie kortykosteroidów. Można włączyć leki immunosupresyjne, zwłaszcza jeśli zajęte są narządy wewnętrzne. Dostępne są również terapie biologiczne, które pomagają kontrolować objawy.
Podsumowanie
Plamica naczyniowa może wyglądać jak zwykła wysypka, ale może być wczesnym sygnałem znacznie bardziej złożonego procesu w organizmie. Jeśli zauważysz niewyjaśnione czerwone lub fioletowe plamki na skórze, którym towarzyszą inne objawy, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Wczesna diagnoza i leczenie mogą chronić Twoje zdrowie i poprawić jakość życia.