Związek między nadpotliwością a chorobami rzadkimi

Jeśli Twój organizm produkuje nadmierną ilość potu, możesz mieć nadpotliwość (hiperhydrozę) — schorzenie, które może być objawem chorób ogólnoustrojowych, w tym chorób rzadkich, takich jak choroba Fabry’ego, mastocytoza i inne.

Sama w sobie nadpotliwość nie zawsze stanowi niepokojący objaw, ponieważ nawet osoby zdrowe mogą pocić się bardziej niż inne. Jednak gdy pojawia się nagłe, miejscowe pocenie lub towarzyszą mu nietypowe objawy, warto skonsultować się z lekarzem.

Czym jest nadpotliwość?

Gruczoły potowe pomagają regulować temperaturę ciała. Ilość wydzielanego potu różni się u poszczególnych osób, jednak o nadpotliwości mówimy wtedy, gdy ilość potu jest większa niż potrzebna do prawidłowej termoregulacji.

Może obejmować całe ciało (wtedy najczęściej ma przyczynę ogólnoustrojową i nazywana jest nadpotliwością uogólnioną) lub być ograniczona do pach, dłoni i stóp (nadpotliwość miejscowa pierwotna).

Możliwe przyczyny

Podczas gdy pierwotna nadpotliwość wiąże się z czynnikami genetycznymi, emocjonalnymi lub środowiskowymi, nadpotliwość wtórna może być objawem choroby. Patologiczne przyczyny nadmiernego pocenia obejmują choroby endokrynologiczne, neurologiczne lub hematologiczne.

Przykłady:

• Choroby przebiegające z gorączką lub infekcją, a także schorzenia ogólnoustrojowe
• Nadczynność tarczycy (hipertyreoza)
• Cukrzyca
• Chłoniak Hodgkina
• Guz chromochłonny (pheochromocytoma), nowotwór nadnerczy powodujący napadowe wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny. Typowe objawy to: nagłe skoki ciśnienia, obfite pocenie się (skóra wilgotna i blada), kołatanie serca, uczucie lęku
• Akromegalia, choroba spowodowana nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu
• Choroby neurologiczne (np. choroba Parkinsona), uszkodzenia nerwów obwodowych lub rdzenia kręgowego, które mogą powodować pocenie tylko w jednym obszarze ciała
• Przewlekła niewydolność serca, pocenie się może towarzyszyć bladości skóry i zimnym kończynom
• Menopauza lub ciąża
• Otyłość
• Działania niepożądane leków
• Czerwony, ziarnisty nos, nadpotliwość ograniczona do nosa, obserwowana głównie u dzieci
• Pocenie smakowe, związane ze spożywaniem ostrych potraw

Nadpotliwość a choroby rzadkie

1. Rzadkie choroby neurologiczne

Niektóre rzadkie choroby neurologiczne wpływają na autonomiczny układ nerwowy, który reguluje pocenie:

• Dysautonomia rodzinna (zespół Riley–Day) – choroba genetyczna powodująca zaburzenia czynności autonomicznych, w tym nieregularne pocenie (zbyt duże lub zbyt małe).

• Zespół Rossa – rzadkie schorzenie z utratą potliwości w niektórych obszarach ciała i kompensacyjną nadpotliwością w innych. 

2. 2. Rzadkie choroby metaboliczne i endokrynologiczne

• Choroba Fabry’ego – lizosomalna choroba spichrzeniowa, w której pacjenci często mają hipopotliwość (ograniczone pocenie), ale w niektórych rejonach może występować paradoksalna nadpotliwość. 
• Guz chromochłonny (pheochromocytoma) – rzadki nowotwór nadnerczy, prowadzący do intensywnego pocenia, kołatania serca i nadciśnienia. 
• Zespół rakowiaka (carcinoid syndrome) – związany z rzadkimi guzami neuroendokrynnymi, które poprzez nadmiar serotoniny powodują uderzenia gorąca i poty. 

3. Rzadkie zespoły genetyczne lub układowe

• Zespół POEMS – rzadka choroba wieloukładowa, w której nadmierne pocenie może wynikać z zaburzeń hormonalnych lub autonomicznych. 
• Mastocytoza – rzadka choroba polegająca na nadmiernym nagromadzeniu komórek tucznych (mastocytów). Uwalnianie histaminy powoduje zaczerwienienie, świąd oraz czasem nadmierne pocenie się.

Jakie badania wykonać przy nadmiernym poceniu się?

Na podstawie wywiadu i badania fizykalnego lekarz może zlecić dodatkowe testy lub skierować do specjalisty — dermatologa, endokrynologa, neurologa albo kardiologa.

Podstawowe badania laboratoryjne obejmują:

• Morfologię krwi z rozmazem
• OB (ESR)
• TSH
• Poziom glukozy
• Parametry funkcji nerek i wątroby

W razie konieczności dalsza diagnostyka może obejmować również badania obrazowe.

Co więcej, jeśli nadmierna potliwość występuje jedynie w sytuacjach silnego stresu, lęku lub w przypadku pierwotnej nadpotliwości; pilna wizyta u lekarza nie jest wymagana. Jeśli jednak nadpotliwość wystąpi nagle lub zmieni się jej rytm, a dodatkowo pojawią się inne niepokojące objawy, takie jak utrata masy ciała, zwiększone zmęczenie i osłabienie, powiększone węzły chłonne, nawracająca gorączka, kołatanie serca, drżenie rąk, duszność i inne, konieczna jest konsultacja lekarska.

Źródła:

• “Rare forms of hyperhidrosis – Causes of secondary hyperhidrosis: Rare forms” from International Hyperhidrosis Society.
• Rachel Peh, Chun Wai Yip, Zhong Hong Liew, “Acute Hyperhidrosis: A Clue to Underlying Autonomic Dysfunction and a Rare Neurological Disorder.” PubMed. 2023.
• M A Henning, O B Pedersen, G B Jemec, “Genetic disposition to primary hyperhidrosis: a review of literature.” PubMed. 2019.