Masz trudności z oddychaniem? Porozmawiajmy o astmie

Astma to przewlekła choroba układu oddechowego, która atakuje drogi oddechowe w płucach, powodując ich stan zapalny i zwężenie. Może to prowadzić do trudności w oddychaniu, od łagodnych po zagrażające życiu. Chociaż może rozwinąć się w każdym wieku, często rozpoczyna się w dzieciństwie i wymaga leczenia przez całe życie.

Co to jest astma?

Astma to choroba, w której drogi oddechowe zwężają się i puchną, wytwarzając nadmiar śluzu. Powoduje to kaszel, świszczący oddech, uczucie ucisku w klatce piersiowej i duszność. Dla niektórych osób może to być drobna niedogodność, ale u innych może utrudniać codzienne czynności i prowadzić do poważnych ataków.

Dokładna przyczyna nie jest do końca znana, ale może nią być kombinacja czynników środowiskowych i genetycznych. Typowe wyzwalacze to:

• Alergeny takie jak pyłki, pleśń, sierść zwierząt i roztocza
• Zanieczyszczenia powietrza i drażniące substancje (np. dym, opary chemiczne)
• Infekcje układu oddechowego
• Aktywność fizyczna, szczególnie w chłodne dni, może zaostrzyć astmę wysiłkową.
• Zimne powietrze
• Stres i silne emocje
• Niektóre leki, np. aspiryna czy beta-blokery

Osoby, w których rodzinie występowały przypadki tej choroby lub alergii, mają większe ryzyko jej wystąpienia.

Statystyki globalne

Astma to poważny problem zdrowia publicznego na całym świecie. Zgodnie z danymi Global Initiative for Asthma (GINA):

• W Stanach Zjednoczonych na tę chorobę cierpi obecnie około 25 milionów ludzi.
• Szacuje się, że w Europie choroba ta dotyka ponad 30 milionów dorosłych i dzieci, a jej rozpowszechnienie waha się od 5 do 10 procent, w zależności od kraju.
• W Ameryce Łacińskiej w takich krajach jak Brazylia, Meksyk i Argentyna wskaźnik zachorowań wśród dzieci wynosi od 10 do 20 procent, często ze względu na zanieczyszczenie powietrza w miastach i ograniczony dostęp do stałej opieki zdrowotnej.

Rozpoznawanie objawów

Objawy astmy różnią się w zależności od osoby. Do najczęstszych należą:

• Duszność
• Ucisk lub ból w klatce piersiowej
• Świszczący oddech przy wydechu
• Kaszel, szczególnie w nocy, nad ranem lub podczas wysiłku fizycznego

U niektórych osób objawy mogą pojawiać się rzadko, podczas gdy u innych mogą występować niemal codziennie. Silne ataki wymagają natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Astma a EGPA (ziarniniakowatość eozynofilowa z zapaleniem naczyń)

W rzadkich przypadkach może to być wczesny objaw eozynofilowej ziarniniakowatości z zapaleniem naczyń (EGPA), rzadkiej choroby, która obejmuje formę zapalenia naczyń krwionośnych obejmującą małe i średnie naczynia krwionośne.

Według Groh et al. (2015), EGPA prawie zawsze zaczyna się od astmy, szczególnie u dorosłych z późnymi lub opornymi na leczenie postaciami. W kontekście EGPA astma jest zazwyczaj niealergiczna i eozynofilowa, co oznacza, że nie jest wywołana przez alergeny i wiąże się z wysokim poziomem eozynofili (białych krwinek).

Według Centrum Informacji o Chorobach Genetycznych i Rzadkich Narodowego Instytutu Zdrowia (GARD) postęp choroby może powodować stan zapalny w organizmie, uszkodzenie narządów oraz inne objawy, takie jak zapalenie zatok, polipy nosa, wysypki skórne i neuropatia.

Rozpoznanie związku między astmą a EGPA jest kluczowe, zwłaszcza gdy astmie towarzyszy podwyższony poziom eozynofilów lub nie udaje się uzyskać odpowiedzi na standardowe leczenie. Ryzyko EGPA staje się bardziej istotne u pacjentów, których astma jest trudna lub niemożliwa do opanowania za pomocą konwencjonalnego leczenia.

W wielu przypadkach EGPA jest poprzedzone latami ciężkiej lub późno ujawniającej się astmy, która może nie ustępować pomimo stosowania dużych dawek leków wziewnych lub leków biologicznych. Wczesne wykrycie i interwencja mogą znacząco wpłynąć na rokowanie pacjenta.

Opcje leczenia

Na astmę nie ma lekarstwa, ale można ją skutecznie kontrolować, stosując leki i zmieniając styl życia. Możliwości leczenia to:

1. Leki

• Leki stosowane w leczeniu długotrwałym: Należą do nich wziewne kortykosteroidy, leki przeciwleukotrienowe i długo działające beta-agonisty (LABA).
• Leki szybko działające (ratunkowe): Krótko działające beta-agonisty (SABA) są stosowane w celu szybkiej ulgi w objawach podczas ataku astmy.
• Leczenie biologiczne: w ciężkiej astmie można stosować terapie biologiczne, np. omalizumab, mepolizumab.

2. Monitorowanie i styl życia

• Stosowanie pikflometru do monitorowania czynności oddechowej
• Unikanie znanych czynników wyzwalających
• Rzucenie palenia
• Regularna aktywność fizyczna (w granicach tolerancji)

3. Plan działania

Zachęcamy pacjentów do współpracy z lekarzem w celu opracowania spersonalizowanego planu leczenia astmy. Plan ten określa codzienne postępowanie oraz sposoby rozpoznawania i radzenia sobie z nasileniem objawów.

4. Leczenie EGPA

Jeśli astma jest częścią EGPAleczenie koncentruje się na kontrolowaniu choroby autoimmunologicznej, a nie tylko objawów astmy. Dzieje się tak, ponieważ EGPA powoduje stan zapalny naczyń krwionośnych w całym organizmie, nie tylko w płucach. Leczenie całej choroby lekami ogólnoustrojowymi, takimi jak kortykosteroidy lub leki immunosupresyjne, jest niezbędne, aby zapobiec uszkodzeniom innych narządów, takich jak nerwy, skóra, serce czy nerki. W rezultacie objawy astmy często ustępują, ponieważ ogólny stan zapalny zostaje opanowany.

Jeśli chorujesz na astmę i podejrzewasz u siebie rzadką chorobę, możesz skorzystać z naszego bezpłatnego testu ryzyka chorób rzadkich. Wystarczy wypełnić formularz pacjenta, a my zajmiemy się resztą. Skorzystaj z bezpiecznej analizy już dziś, opartej na sztucznej inteligencji i zweryfikowanej przez nasz zespół ekspertów medycznych.

Źródła:

• Centers for Disease Control and Prevention (CDC). „Asthma Prevalence US 2023.„
• Eurostat. “ Finland: EU country with highest share of asthmatics” 2021 .
• Cooper PJ, Figueiredo CA, Rodriguez A, et al. Understanding and controlling asthma in Latin America: a review of recent research informed by the SCAALA programme. Clin Transl Allergy. 2023;e12232.
• Groh M, Pagnoux C, Baldini C, et al. Eosinophilic granulomatosis with polyangiitis (Churg–Strauss): evolution of disease classification, current diagnostic and treatment approaches. Eur J Intern Med. 2015 Sep;26(7):545-53: https://doi.org/10.1016/j.ejim.2015.04.022
  
• NIH Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD). „Eosinophilic Granulomatosis with Polyangiitis.„
• Mayo Clinic “Asthma, Diagnosis and Treatment”.