Podejrzewasz hipofosfatazję? Objawy, diagnostyka i co zrobić dalej

Jeśli Ty lub Twoje dziecko macie do czynienia z częstymi złamaniami, bólem kości lub wczesną utratą zębów, te problemy mogą być objawami rzadkiej choroby zwanej hipofosfatazją (HPP). Choroba HPP jest zaburzeniem genetycznym, które wpływa na siłę kości i zębów, a objawy mogą wahać się od łagodnych problemów stomatologicznych po poważne komplikacje kostne, w zależności od wieku.

Co to jest hipofosfatazja?

Hipofosfatazja to rzadka choroba metaboliczna o podłożu genetycznym, wynikająca z wrodzonego błędu metabolizmu. Mutacja w genie ALPL powoduje utratę funkcji niespecyficznej tkankowo fosfatazy alkalicznej (TNSALP). Zredukowana lub całkowicie zablokowana aktywność tego enzymu prowadzi do nieprawidłowej mineralizacji kości i zębów. To dlatego, że TNSALP odgrywa bezpośrednią rolę w procesie mineralizacji szkieletu, który nie może przebiegać prawidłowo, gdy enzym nie działa w pełni lub wcale.

W zależności od wieku, w którym pojawiają się pierwsze objawy, wyróżnia się kilka postaci choroby HPP: perinatalną, niemowlęcą, dziecięcą, dorosłych, odontohipofosfatazję i łagodną prenatalną hipofosfatazję.

Ile osób jest dotkniętych chorobą?

Ciężka postać tej choroby występuje w Europie w częstości 1 na 300 000 urodzeń. Łagodniejsza forma występuje w przybliżeniu w 1 na 6 000 przypadków.

Objawy hipofosfatazji

Objawy zależą od wieku, w którym występują, czyli od postaci choroby.

• Postać niemowlęca wiąże się z krzywicą (miękkie, słabe kości powodujące ból kości lub zniekształcenie nóg), która rozwija się w pierwszych miesiącach i latach życia.

• Postać dziecięca objawia się niską gęstością kości, co prowadzi do częstych złamań patologicznych.. Dodatkowo, mali pacjenci z hipofosfatazją zmagają się z krzywicą, która negatywnie wpływa na ich wzrost i opóźnia naukę chodzenia. Mogą pojawiać się także bóle i obrzęki stawów.

• Dorośli z hipofosfatazją doświadczają wczesnej utraty stałych zębów oraz częstych złamań kończyn dolnych (głównie w obrębie śródstopia), co powoduje ból i osłabienie.

• Odontohipofosfatazja wiąże się z przedwczesnym wyrzynaniem się zębów mlecznych i zaawansowaną próchnicą. Jest to jedna z łagodniejszych postaci choroby HPP.

Jak diagnozuje się chorobę HPP?

Istotną częścią diagnozy jest zarówno wykonanie testów laboratoryjnych, jak i molekularnych badań genetycznych. Wykrywa się spadek aktywności fosfatazy zasadowej w osoczu oraz jednoczesne podwyższenie poziomu fosfoetanoloaminy (PEA) w moczu, choć są to tylko wskazówki i nie stanowią jednoznacznego potwierdzenia hipofosfatazji.

Wymagana jest często diagnostyka różnicowa w celu wykluczenia innych chorób, takich jak osteogenesis imperfecta czy hipofosfatemiczne krzywice. Niskie poziomy fosfatazy zasadowej mogą występować również w wyniku stosowania niektórych leków (np. glukokortykosteroidów, zatrucie witaminą D).

Wiadomo, że im niższa aktywność fosfatazy zasadowej, tym cięższa postać choroby. W postaci perinatalnej choroby często wykonuje się także badanie USG, a zdjęcia rentgenowskie mogą potwierdzić obecność złamań patologicznych.

Rokowania

W przypadku dorosłej postaci hipofosfatazji oraz odontohipofosfatazji (dotyczącej głównie problemów ze zębami) zazwyczaj nie obserwuje się wpływu na długość życia. Jednak postać noworodkowa i jej powikłania ze strony układu oddechowego wiążą się z wysoką śmiertelnością (około 50% dzieci umiera z powodu tych powikłań). Postać perinatalna jest najcięższa i prawie zawsze śmiertelna, zwykle w ciągu kilku dni do kilku tygodni.

Jak leczyć hipofosfatazję?

Niemowlęta i dzieci z ciężką postacią hipofosfatazji powinny otrzymać odpowiednią opiekę medyczną, aby zarządzać objawami i zapobiegać powikłaniom. Podejścia terapeutyczne mogą obejmować:

• Wczesne monitorowanie w celu jak najszybszego wykrycia powikłań neurologicznych.

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak naproksen, w celu łagodzenia bólu i zmniejszenia bolesnego obrzęku szpiku kostnego.

• Leczenie chirurgiczne z wykorzystaniem prętów lub gwoździ (zespolenie śródszpikowe) w celu stabilizacji częstych złamań.

• Ortezę stawu skokowego dla dzieci z nawracającymi złamaniami przeciążeniowymi w celu wsparcia i zmniejszenia ryzyka urazu.

• Ciągłą opiekę stomatologiczną w celu zarządzania objawami dentystycznymi, wspierania rozwoju mowy i poprawy odżywiania.

• Leki na hiperkalciurię (nadmiar wapnia w moczu), w tym glikokortykosteroidy i diuretyki pętlowe, szczególnie w postaci niemowlęcej.

• Terapia asfotazą alfa: Od 2015 roku UE zatwierdziła tę terapię zastępczą enzymami do długoterminowego leczenia hipofosfatazji początkowej w dzieciństwie. W badaniach klinicznych zauważono poprawę stanu stawów oraz lepszy wzrost u większości dzieci.
  

Życie z hipofosfatazją – wsparcie Fundacji Saventic

Życie z tą chorobą wiąże się z unikalnymi wyzwaniami, ale z odpowiednim wsparciem osoby dotknięte hipofosfatazją mogą prowadzić aktywne i satysfakcjonujące życie. W Fundacji Saventic specjalizujemy się w chorobach rzadkich, takich jak hipofosfatazja, oferując dostęp do diagnostyki i badań klinicznych.

Podejrzewasz chorobę HPP lub inną chorobę rzadką? darmowej analiza ryzyka chorób rzadkich. Wystarczy wypełnić formularz pacjenta, a my zajmiemy się resztą. Otrzymasz bezpieczną analizę, wspieraną przez zaawansowaną technologię i ocenioną przez nasz zespół ekspertów medycznych.